مقصود از «انسان» در آیه‌ی نخست سوره‌ی انسان

در این که منظور از «الانسان» در آیه کیست، اختلاف نظر وجود دارد. آیا مقصود حضرت آدم (علیه السلام) است در این صورت معنای لم یَکُن شَیئًا مَذکُورًا...

Wednesday, May 4, 2016

تفاوت معنی «إیتاء» و «إعطاء»

گویا این آیه تحقق آن وعده ای است که خداوند به پیامبرش در سوره «ضحی» داده است: وَلَسَوْفَ یعْطِیكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى خداوند در این آیه به پیامبرش...

Wednesday, May 4, 2016

در معنای واژه ی «کوثر»

از این واژه بر وزن «فَوعَل» از ریشه کثرت است و اسم مبالغه و بیانگر زیادی و افراط در چیزی است. عرب زبان هر چیزی که تعدادش زیاد باشد و یا اندازه‌اش...

Wednesday, May 4, 2016

تناسب دو سوره‌ی ماعون و کوثر

گفته شده که علت نزول این سوره این بود که زمانی که قاسم پسر پیامبر فوت نمود و پس از او عبدالله نیز وفات نمود؛ دشمنان گفتند: نسل پیامبر منقطع شده...

Wednesday, May 4, 2016

در معنای دو آیه ی آخر سوره ی توحید

این جمله به شکل اخباری مطرح شده و مثلاً گفته نشده: «الذی لم یلد و لم یولد» تا که صفت برای «الصمد» باشد و این به خاطر آن است که خداوند در این...

Wednesday, May 4, 2016

در معنای واژه‌های «جن» و «انس» و مشتقات آنها

در قرآن الفاظ «جن، جنه، جان» در مقابل «انس، ناس، إنسان» استفاده شده است. «جن» در مقابل «انس» به کار رفته است و این دو، اصل و ریشه این دو جنس...

Tuesday, May 3, 2016

در معنی «اَحَد» و تفاوت آن با «واحد»

یکی آن که از این واژه تمامی عقلاء و هر کسی که بتوان او را مورد خطاب قرار داد، مد نظر قرار گیرد؛ در این صورت این لفظ برای همه به صورت مفرد مذکر...

Tuesday, May 3, 2016

در معنای واژه ی «صدر» در سوره ی ناس

در این آیه جای وسوسه «صدر» (سینه) عنوان شده است و گفته شده: فی صُدُور النَّاس و نه: «فی قلوب الناس» و این به آن سبب است که «صدور» فضا و عرصه...

Tuesday, May 3, 2016

در معنای واژه‌های «وسواس» و «خناس» در سوره ناس

«وسواس» بر وزن «فَعلال» با فتحه فاء، اسم است و به کسره «فِعلال» مصدر، مانند: زَلزال و زِلزال دومی مصدر فعل «زَلزَل» است و اولی اسم است برای آن...

Tuesday, May 3, 2016

در معنای واژه‌ی «شر»

یعنی از شر و بدی همه مخلوقات خدا در این تعبیر هرگونه شر و بدی با هر منبع و مرکزیتی که داشته باشد، مد نظر است و از این رو تمامی بدی‌ها و شرها...

Tuesday, May 3, 2016

در معنای نفاثات در سوره ی فلق

گفته شده «نفاثات» به معنی نفوس خبیثه و ارواح شرور است. عده‌ای گفته‌اند که به معنی گروه‌ها و یا زنان جادوگری است که در رشته‌ها و کارها گره می...

Tuesday, May 3, 2016

در معنای واژه ی فلق

«فلق» یعنی سپیده دم، گاهی به معنای صبح و نیز به معنای آفرینش و جهان هستی نیز به کار می‌رود. حقیقت «فلق» همان شکافتن است. اصل و اساس معنای این...

Tuesday, May 3, 2016

بررسی زبان شناختی واژه‌ی قرآنی «کفر»

کاربرد واژه‌ها در معانی حقیقی یا مجازی زمان خود از ویژگی‌هایی است که هر گوینده‌ای در کلام خویش به آن اهتمام ویژه دارد. براین اساس، معانی‌ای که...

Tuesday, April 19, 2016

درنگی بر واژه قرآنی «صلاة»

واژه «صلاة» یکی از مهم‌ترین واژه‌های قرآنی است که در آیات متعددی به کار رفته است. دانشمندان نیز در پژوهش‌های خود، درباره‌ی این واژه، مفاهیم گوناگونی...

Tuesday, April 19, 2016

واژه‌ي يقين در قرآن

چه ارتباط زيادي است بين اين سخن عرب که مي‌گويند: يقن الماء في الحوض؛ «يعني آرام و قرار گرفت» با اين جمله که مي‌گويند: «فلان، ذويقين في هذا الامر...

Tuesday, April 12, 2016

واژه‌ي ولايت در قرآن

خوب است معاني اوليه‌ي اين کلمه را به نقل از برخي لغويان ذکر کنيم. از سيبويه نقل کرده‌اند که، ولايت به فتح واو، مصدر است؛ و به کسر، اسم. از ابن...

Tuesday, April 12, 2016

واژه‌ي وقت در قرآن

معناي وقت در قرآن، تنها به زمان محدود نمي‌شود- هر چند که در هر آيه‌ي که آمده مراد زمان است- بلکه گاهي به معناي مکان هم آمده است: يسْأَلُونَكَ...

Tuesday, April 12, 2016

واژه‌ي وحي در قرآن

در معجم مقاييس اللغة آمده است: (واو و حاء و حرف عله، ريشه‌اي است که بر القاي علم در حالت پنهاني يا غيرپنهاني به ديگري است؛ پس وحي اشاره است،...

Tuesday, April 12, 2016

واژه‌ي وسواس در قرآن

معناي اين کلمه تقريباً با معناي آن بيان مي‌شود که فرياد آرام، پنهان شدن، پچ پچ، برانگيختن، اصرار بر انجام کاري يا رفتن به مسيري که نفس دوست دارد...

Tuesday, April 12, 2016

واژه‌ي هوي در قرآن

منظور از هوي، يکي از معاني متعدد آن و يا جزئي از دامنه‌ي وسيع آن مثل عشق و شيدايي و شيفتگي به محبوبي نيست، بلکه مراد، معناي وسيع و فراگير آن...

Tuesday, April 12, 2016